dinsdag 27 maart 2012

Arbeidsconflicten bij Overheid door bezuinigingen. Wat nu?

“Meer arbeidsconflicten bij overheid door bezuinigingen” , kopte het AD onlangs. Volgens rechtsbijstandverzekeraar en juridisch dienstverlener Arag groeit het aantal arbeidsconflicten binnen overheidsafdelingen snel. Uit recente cijfers blijkt dat het aantal zaken met 25% is gestegen t.o.v. 2010   [1]
Direct gevolg van de crisis en de daaruit volgende reorganisaties bij de overheid. Waar de afgelopen jaren de burger al lang bewust werd van een blijvende crisis brengen de gedwongen ontslagen bij de overheid de nare gevolgen wel heel erg dichtbij voor veel ambtenaren. Het kabinet Rutte kondigde vorig jaar aan 6,5 miljard te willen bezuinigen in de publieke sector. Abvakabo FNV meent dat we dan toch al gauw praten over een verlies van 110.000 banen. Vooral het personeel van Defensie voelen de drastische bezuinigingen van Minister Hillen, maar ook bij de zorg en het onderwijs neemt men gauwer afstand van personeel en nemen de geschillen rap toe. Het zijn vooral conflicten over herwaardering van functies, wegbezuinigen van arbeidsplekken en verandering van standplaatsen. Wellicht goed nieuws voor de mediation branche, maar in welke mate heeft een mediator nog een toegevoegde waarde in een arbeidsconflict in de ambtenarij?




“De ontslagrondes zorgen voor angst en veelonzekerheid onder de medewerkers”, observeert Fenke van Norel, senior ambtenarenrecht bij Arag:” Vaak wordt er niet helder gecommuniceerd over wat er staat te gebeuren, wat leidt tot conflicten”.

Bij de overheid roept men wel vaker dat het mes in het ambtenarenapparaat moet, maar dit jaar is het menens.  Voorzitter Reginald Visser van vakbond CMHF [2] signaleert de groeiende onvrede op de werkplek: 

“Onder druk van de bezuinigingen verharden de verhoudingen in de werkrelaties. Steeds minder mensen moeten meer werk doen. Dat zorgt voor conflicten op de werkvloer”. Kortom trouble in paradise. Waar vroeger een ambtenaar een baan voor het leven had, wordt ook dit laatste bastion van sociale zekerheid onderuit gehaald.

Wat is die speciale status nu eigenlijk en wat zijn de arbeidsrechtelijke verschillen tussen een burger van een ambtenaar [3] ? Het ambtenarenrecht lijkt op sommige punten op het arbeidsrecht, maar is eigenlijk een rechtsgebied op zich. Het is nog het best te vergelijken met bestuursrecht. Bij ambtenaren spreekt men ook niet over een arbeidsovereenkomst, maar over een aanstelling. Met deze rechtshandeling wordt iemand tot ambtenaar benoemd. Verder wordt er gesproken over besluiten. In geval van een besluit moet een persoon tot wie het besluit gericht is bezwaar of beroep aantekenen. Een besluit is een schriftelijke beslissing van de overheidsinstelling. Enkele voorbeelden van besluiten zijn: herplaatsingbesluit, schorsing, disciplinaire maatregel, ontslagbesluit, salarisbesluit en officiële beoordelingen. Het belangrijkste materiële verschil tussen de ambtelijke rechtspositie en die van werknemers met een arbeidsovereenkomst ligt op het gebied van het ontslagrecht. Het meest in het oog springende verschil wordt daar gevormd door het feit dat het private arbeidsrecht een ‘open stelsel’ van ontslaggronden kent, en dat het ambtenarenrecht een ‘gesloten stelsel’ van ontslaggronden heeft. Er is een limitatieve opsomming van de gronden waarop een ambtenaar kan worden ontslagen [4]. 

Wanneer er meerdere besluiten en meerdere bezwaren naast elkaar lopen kan het ambtenarenrecht ingewikkeld worden. Vergeet een ambtenaar bijvoorbeeld bezwaar te maken, dan wordt het besluit onaantastbaar. Het is dus erg belangrijk op tijd deskundig advies in te winnen bij een specialist.  





Terug naar de mediator. Kan hij specifieke emoties verwachten bij een ontslagprocedure in de ambtenarij? NMI mediators Hans Buis en collega Karin Blekkingh trainen al jaren vele ambtenaren, zowel bij gemeenten als bij provincies en constateren dat arbeidsconflicten binnen de overheid niet zo heel veel anders worden beleefd dan reguliere arbeidsconflicten.

Hans Buis: “De emoties, de zorgen, de angsten over hoe nu verder, de kwetsing ook, het is allemaal inwisselbaar. Een belangrijk rechtspositioneel verschil is dat je als ambtenaar bij ontslag recht hebt op een aanvullende en bovenwettelijke uitkering. Dat maakt dat je (tenzij strafontslag) financieel niet direct zorgen hoeft te hebben. Ik merk niet dat ambtenaren minder goed met stresspatronen kunnen omgaan dan niet ambtenaren. Laat ik het zo zeggen: een arbeidsconflict vliegt zowel de ambtenaar als de reguliere werknemer naar de keel met alle gevolgen van dien”.
Wel merkt hij een verschil in de beleving per generatie:
“Wat ik wel merk, maar dat geldt voor beide soorten werknemers, dat jongere medewerkers eerder geneigd en in staat zijn op eigen initiatief de regie terug te pakken. Dat doen ze dan door elders een functie te aanvaarden. De oudere werknemer rekent vaker, in de zin van hoeveel jaar nog, etc. Mijn inschatting is dat dit gedrag gaat afnemen doordat veel baby-boomers de dienst verlaten”
Buis constateert nog een andere positieve tendens:  
“Wat ik ook zie is de tendens dat sommige gemeenten door hun personeelsbeleid het imago van een ambtenaar, namelijk saai, suffig en een grijze muis, van zich af schudden. Kenmerk van zo'n fris personeelsbeleid is dat de mens en zijn kwaliteiten centraal staan en niet zijn diploma's, leeftijd, functieschaal, uitloopschaal, automatische periodieken reeks en dergelijke mechanismen.
Daardoor stromen jongeren de ambtelijke domeinen binnen met lef, durf en eigen initiatief. Die groep is helemaal niet bezig met pensioen en ijzersterke arbeidsvoorwaarden van de wieg tot het graf. Die willen gewoon lekker werken en als dat niet bevalt, gaan ze gewoon iets anders doen. Heerlijk”.
Tenslotte meent Buis dat het mediationproces wordt geholpen als je de taal van ambtenaren en bestuurders spreekt: “Karin en ik hebben het grote voordeel dat wij, door onze jarenlange praktijk ervaring binnen de gemeenten, de taal van de ambtenaren en het bestuur spreken. Verder zijn wij naast ervaren mediators, ook succesvolle trainers. Een combinatie die, vinden wij en met ons vele cursisten, tamelijk uniek is”.








[1] Algemeen Dagblad , 21 februari 2012


[2] Centrale van Middelbare en Hogere Functionarissen


[3] www.ontslag-als-ambtenaar.nl


[4] HR Juristen, Frank Bot

Geen opmerkingen: